نسیم رحمت خداوند از هر سو به مشام می رسد؛ جسم و جان ما را می نوازد و همه ما را به نیکوکاری فرا می خواند، بیایید در این روز با عملی نیک، هر چند اندک، به جمع نیکوکاران بپیوندیم.
لب ها پر از لبخند
دل ها به هم نزدیک می شوند و شکوفه های مهربانی در قلب ها جوانه می زند.
امروز لب ها برای لبخند پر از بهانه اند و بازار محبت گرم است.
شاید بتوان با سرمایه احسان و نکوکاری، در این روز، دلی به دست آورد و با دوستی و مهرورزی، بوستان وجود را زینت داد و نهال عشق و خوبی را بار دیگر آبیاری کرد.
اجر و مزد انفاق
در فرهنگ شکوهمند اسلام، انفاق در راه خدا، از مصادیق احسان شمرده شده و روایات و آیات بسیاری در تأکید آن آمده است.
قرآن مجید اجر و مزد انفاق در راه خدا را هفتصد برابر بیشتر می داند.
و نیز می فرماید: «اگر چیزی را در راه او انفاق کنید، خداوند عوض آن را می دهد و جای آن را پر می کند و او بهترین روزی دهندگان است»
منفقان رستگارانند
قرآن مجید، انفاق در راه خدا و دوری از صفت ناپسندیده بُخل و طمع را، از ویژگی های اخلاقی رستگاران شمرده شده است.
در آیه 16 سوره تغابن آمده است: «تا می توانید تقوای الهی پیشه کنید و گوش دهید و اطاعت نمایید و انفاق کنید که برای شما بهتر است و کسانی که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند، رستگارانند.»
خداوند اعمال ما را وسیله آزمایش مان ذکر می کند و ضمن توصیه به انفاق، ما را از پاداش عظیم آن با خبر می نماید و حفظ وجودمان را از بخل سبب رستگاری مان می داند.
توشه ای برای سختی ها
انفاق عملی است محبوب خداوند و دارای اجر فراوان. انفاق سبب می شود، در هنگام مرگ و در روز قیامت، ترس و اندوه از ما دور شود.
هم چنین پاداش احسان، ویژه افراد معین نیست و همه مردمان در برابر انفاقی که می کنند به پاداش عمل خود می رسند.
پس انفاق کنیم تا توشه ای نیکو برای لحظات سخت خود پیش فرستیم.
انفاق، تجارتی پرسود
آیه 29 سوره فاطر، در بیانی بلند، احسان در راه خدا را تجارتی سرشار از سود شمرده شده است: «کسانی که کتاب الهی را تلاوت می کنند و نماز به پا می دارند و از آنچه روزی شان داده ایم، پنهان و آشکار، انفاق می کنند، تجارتی پرسود و بی زیان را امید دارند.» چنین معامله ای با خداوند، بی شک، سودی به عظمت رضوان الهی دربردارد.
از حضرت علی علیه السلام هم روایت شده است: «آن کس که با دستی کوتاه ببخشد، از دستی بلند پاداش می گیرد.»
بنابراین، آنچه در راه خیر انفاق می کنیم، هرچند کم باشد، خداوند از فضل خود بر آن می افزاید و چندین برابر به ما پاداش می دهد. پس تا می توانیم با کالای نیکوکاری با خدا تجارت کنیم که سودی سنگین به دنبال دارد.
حضرت علی علیه السلام در این باره نیز فرمودند: «هر گاه تهی دست شدید، با صدقه دادن، با خدا تجارت کنید» و «روزی را با صدقه دادن فرود آورید.»
دستگیری در روز جزا
حضرت علی علیه السلام در بیان زیبایی می فرمایند: «تا فرصت باقی است، راه توبه باز است. عمل نیکو انجام دهید، پیش از آنکه چراغ عمل، خاموش گردد و فرصت، پایان پذیرد و اجل فرا رسد و در توبه بسته شود»
و خداوند مهربان نیز از ما خواسته است: پیش از آنکه مرگمان فرا برسد، از اموال خود در راه خدا انفاق کنیم و اعمالی نیکو برای روزهای سخت مرگ و ناتوانی پیش بفرستیم. چرا که اگر اهل انفاق نباشیم و در دنیا دست نیازمندان را نگیریم، در آخرت نیز کسی از ما دستگیری نمی کند.
اخلاص در انفاق
از مهم ترین شرایط انفاق، «اخلاص» است.
یعنی آنچه می بخشیم، باید فقط برای خدا و نیت ما تنها رضایت او باشد.
وقتی انفاق می کنیم، نباید از کسی توقع مدح داشته باشیم؛ چراکه اگر این توقع در کار بیاید، انفاق، دیگر در راه خدا نیست و نباید منتظر پاداش و گشایش و آمرزش بود.
و چنانچه نیت ما برای خدا خالص باشد، خداوند چنان اجری به ما می دهد که در باورمان نگنجد و هر چه اخلاص بیشتر باشد، شایستگی برای پاداش هم بیشتر می شود.
انفاق از مال حلال
مالی که در راه خدا انفاق می شود، باید از حلال باشد. اگر مال از حلال نباشد، یعنی شرط انفاق موجود نیست و این عمل از ما پذیرفته نمی شود و ما را سودی نمی بخشد و در حقیقت، از کاری که انجام داده ایم، چیزی به دست نمی آوریم.
به دست خدا
در قرآن مجید آمده است: «هرگز به حقیقت نیکوکاری نمی رسید، مگر آنکه از آنچه دوست می دارید، انفاق کنید» چون انفاق در راه خداوند است و به دست او می رسد، پسندیده است از بهترین چیزهایی باشد که در اختیار داریم. چیزهایی که شایستگی هدیه کردن به پروردگارمان را داشته باشد.
نیازمند واسطه ای جهت خیر و برکت
چنانچه خداوند بر ما منت نهد، توفیق انفاق را نصیب ما می کند. مبادا با منت و آزار، عمل نیک خود را فاسد و باطل کنیم و بندگان محبوب و آبرودار خداوند را برنجانیم. باید برای کمک به نیازمندان، راهی در پیش گیریم که آبروی آن ها حفظ شود.
در حقیقت، آنان بر ما حق دارند؛ چراکه واسطه ای برای رحمت و خیر و برکت رساندن به ما شده اند. چون ما اندکی از مال بی ارزش دنیا را داده ایم و در برابر، رضای خدا و پاداش فراوان او را به دست آورده ایم .
گام اول
احسان با پدر و مادر
در اسلام نیکی به پدر و مادر، بسیار سفارش شده است. آنان سرچشمه نیکی و احسان هستند و زلال نیکی از چشمه وجود آنان به دل ما راه یافته است. پس در این روز نیکی کردن را از نیکی به پدر و مادر آغاز کنیم.
بیایید امروز که روز احسان و نیکوکاری است، به دیدن آن ها برویم و نیازشان را پیش از آنکه به زبان آورند، برآورده کنیم.
بیایید از امروز قدر آن ها را بیشتر بدانیم و برایشان دعا کنیم که «بار خدایا پدر و مادرهای ما را رحمت کن؛ همچنان که در حال طفولیت ما را پروراندند.»
احسان به خویشان و همسایگان
در اسلام، درباره صله رحم و به جای آوردن حقوق خویشان و نزدیکان سفارش بسیار شده است.
در روایات آمده است: هر که صله رحم به جا آورد، خدا او را به رحمت خود وصل می کند و اعمال او را قبول می کند. اگرچه به سلام کردنی و نیکو جواب سلام دادنی باشد.
پیامبر عظیم الشأن اسلام نیز در این باره فرموده اند: «برای کسی که صله رحم کند، من ضامنم که خدا او را دوست دارد، روزی اش فراخ، عمرش را زیاد و او را به بهشت وارد کند.»
همچنین در روایات و احادیث، احسان و نیکی به همسایه و رعایت احوال آنان، تأکید فراوان شده است پیامبر صلی الله علیه و آله در حق همسایه چنین فرمودند: «به درستی که ایمان ندارد، کسی که شب سیر بخوابد و همسایه مسلمانش گرسنه باشد»
حضرت صادق علیه السلام نیز در این باره فرمودند: «صله رحم کردن و با همسایه هانیکویی کردن، خانه ها را آباد و عمرها را زیاد می کند.»
احسان به یتیمان
در قرآن مجید، درباره حفظ اموال یتیم، محبت نمودن به او و نیز تربیت او سفارش بسیار شده است پس چه نیکوست که در این روز، از احوال یتیمان خبر بگیریم، به آنان مهر بورزیم و از حقوق آنان حمایت کنیم.
احسان به مساکین
مسکین به کسی گفته می شود که در مرتبه شدیدی از نیازمندی قرار دارد؛ مانند کسی که زمینگیر شده و به فقر و تهی دستی گرفتار گشته و راه در آمدی برای او نیست.
قرآن مجید رعایت حال مساکین را واجب دانسته و رسیدگی به امور آنان را جزئی از عبادت حق به حساب آورده و ما را هشدار داده است، چنانچه به اطعام مساکین مبادرت نورزیم، عذاب سختی بر ما مسلط خواهد شد.
پس این روز را غنیمت بشماریم و با مال و دارایی خود، هر چند اندک، به یاری مساکین و نیازمندان شتابیم و با حفظ آبرویشان در رفع مشکلات آنان تلاش نماییم.
روایات
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: زیر بنای اساسی عقل پس از ایمان به خدای تعالی، اظهار محبت نسبت به مردم و رساندن خیر به نیکوکار و [حتی] بدکار است.
حضرت علی علیه السلام می فرمایند:
- بخشش بیش از خویشاوندی محبت می آورد.
ـ آنکه پاداش الهی را باور دارد، در بخشش سخاوتمند است.
ـ کسی که حاجت برادر مؤمن اش را برآورد، مانند کسی است که همه عمرش را به عبادت گذارنده است.
ـ خودت وصی مال خودت باش. امروز به گونه ای عمل کن که دوست داری پس از مرگت عمل کنند.
ـ در دنیا جز برای دو کس خیر نیست؛ یکی گناهکاری که با توبه جبران کند و دیگر نیکوکاری که در کارهای نیکو شتاب ورزد.
امام صادق علیه السلام :
- نیکوکاری و حسن خلق خانه ها را آباد کند و بر عمرها بیفزاید.
ـ هیچ گناهی بزرگتر از گناه کسی نیست که از احسان به محتاج خودداری کند .
ـ بهترین نیکی آن است که به محتاج برسد.
ـ بهترین شکل احسان، بخشش بدون انتظار عوض است.
ـ هرکس به خاطر احسانش منت گذارد، آن را فاسد کرده است.
آیات قرآن
ـ همانا نیکی ها، بدی ها را می برد.
ـ نیکی کنید که خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
ـ هر کس کار نیکی به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد.
ـ رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است.
ـ خداوند با کسانی است که تقوا پیشه کرده و نیکوکارند.
ـ در نیکی ها بر یکدیگرند سبقت جویید.
